Polityka migracyjna Polski – główne kierunki i założenia

Preambuła

Wierzymy, że prawa i wolności człowieka wywodzące się z godności jednostki są fundamentem, na którym powinna być budowana każda polityka państwa. Jesteśmy przekonani i przekonane, że tworzeniu wszystkich przepisów, procedur, strategii, jak również działaniu instytucji publicznych i niepublicznych, musi przyświecać cel, jakim jest zachowanie i przestrzeganie godności każdego człowieka.

Widzimy globalne procesy zachodzące dookoła nas: katastrofę klimatyczną, degradację środowiska, szybki wzrost liczby ludności, kurczące się zasoby naturalne, pogłębiające się nierówności społeczne. Do powstania tych problemów przyczyniamy się również my jako społeczeństwo poprzez nasz styl życia, podejmowane przez nas wybory ekonomiczne czy sposób prowadzenia polityki zagranicznej. Wierzymy, że jedynym sposobem na stawienie czoła tym wyzwaniom jest działanie w poczuciu solidarności i globalnej współodpowiedzialności oraz poprzez budowanie wspólnoty, która wykracza poza państwa narodowe.

Nie godzimy się na postrzeganie polityki migracyjnej wyłącznie przez pryzmat kwestii gospodarczych (w tym odpowiedzi na potrzeby polskiego rynku pracy), ochrony granic czy pozornego bezpieczeństwa społeczeństw europejskich. Rozumienie jej w ten sposób uważamy za krótkowzroczne i wąskie, służące przede wszystkim bieżącym rozgrywkom politycznym i przynoszące prowizoryczne rozwiązania, które nie służą stabilności państwa oraz ochronie ludzi. Takie podejście prowadzi bowiem do przymykania oczu na zagrożenie życia lub zdrowia migrantów i migrantek w krajach, z których przybywają. Naraża również ich życie i zdrowie podczas podróży oraz wpływa na dyskryminację i wykorzystanie na rynku pracy w Polsce, co uwłacza etosowi polskiej solidarności.

Nie łudzimy się, że nasz kraj ominą zachodzące na świecie procesy migracyjne czy demograficzne. Polska w przyszłości będzie albo znacznie rzadziej zaludniona, albo zróżnicowana kulturowo. Wierzymy, że teraz mamy szansę myśleć o długofalowym rozwoju naszego kraju i zadbać o to, aby zróżnicowane społeczeństwo mogło utworzyć wspólnotę, aby ludzie byli dla siebie dobrymi sąsiadami i sąsiadkami, czuli się razem bezpiecznie, aby mieli równy dostęp do praw i świadomość obowiązków.

Uważamy, że budowanie wspólnoty złożonej z różnych ludzi wymaga uczciwego przyjrzenia się naszemu społeczeństwu, które zmieniło się w ostatnich dekadach i nadal będzie się zmieniać. Nie każdy Polak jest biały, nie każda Polka jest biała, nie wszyscy są też osobami wierzącymi. Są i będą Polki i Polacy o innym kolorze skóry,  wyznający różne religie czy światopoglądy Potrzebujemy debaty społecznej i wspólnej dyskusji o tym, jak z różnorodnych ludzi, którzy już mieszkają w naszym kraju, zbudować społeczeństwo, które się szanuje i wspiera nawzajem.

Jesteśmy pewni i pewne, że Polska może być awangardą: państwem tworzącym nową jakość w projektowaniu przyszłości z ambicjami stania się modelowym demokratycznym państwem prawa skutecznie zarządzającym procesami migracyjnymi i adaptacyjnymi wobec nowych mieszkańców i mieszkanek w oparciu o ich godność. Chcemy, by Polska w tym zakresie wpływała na zmianę, naszym zdaniem niewłaściwej, polityki migracyjnej Unii Europejskiej. Jesteśmy przekonani i przekonane, że obecna transformacja Polski z państwa emigracyjnego w imigracyjne to idealny moment na tworzenie modelu polityki migracyjnej.

Chcemy rozmowy o migracjach, która będzie opart a o wiedzę, fakty, rozumienie zachodzących zjawisk. Chcemy rozmowy skoncentrowanej na długofalowym interesie państwa, spojrzenia w przyszłość, które pozwoli systematycznie i wielowymiarowo zadbać o dobrostan polskiego społeczeństwa w zmieniającym się świec ie. Chcemy także rozmowy, która jest prowadzona w sposób włączający i przy użyciu języka nieobrażającego nikogo oraz podkreślającego podmiotowość wszystkich stron tego procesu migrantów i migrantek, którzy i które muszą być częścią tej debaty.

Zdajemy sobie sprawę z obecnej sytuacji migracyjnej, w jakiej Polska się znajduje. Uwzględniamy przede wszystkim, że:

• Polska jest w ostatnich latach liderem wśród państw Unii Europejskiej, jeśli chodzi o przyjmowanie nowych imigrantów;
• w naszym kraju brakuje nie tylko dokumentu politycznego określającego politykę migracyjną oraz integracyjną, ale przede wszystkim jej wizji i pomysłu na nią. Dotyczy to również wszystkich głównych partii politycznych;
• znaczący wpływ na kształtowanie się polskich polityk w zakresie migracji ma Unia Europejska (wierna zasadzie sekurytyzacji i zamykania się na nowych migrantów i migrantki), która nakłada pewne ograniczenia na krajowe możliwości kształtowania różnych rozwiązań;
• system legalizacji pobytu i pracy migrantów i migrantek w Polsce jest niewydolny przez swoje zbytnie zbiurokratyzowanie oraz brak przestrzegania praw osób w nim uczestniczących;
• polski system azylowy mierzy się z różnymi problemami, w tym: zamknięciem polskich granic przed uchodźcami i uc hodźczyniami (co stanowi łamanie prawa międzynarodowego), niewielkim zakresem udzielania ochrony międzynarodowej czy niskim poziomem wsparcia w rozpoczęciu życia w Polsce;
• Polska w niewielkim stopniu ma udział we wspieraniu potrzeb humanitarnych i prorozwojowych państw Globalnego Południa;
• rośnie zainteresowanie polskich firm zatrudnianiem migrantów i migrantek;
• nasila się skala niekorzystnych zjawisk, których doświadczają migrantki i migranci w Polsce, wynikających z braku systemu, który by ich chronił. Pr zede wszystkim obserwujemy problem wykorzystania pracowniczego czy przemocy wobec migrantów i migrantek ze strony niektórych członków i członkiń polskiego społeczeństwa;
• szczególną rolę i odpowiedzialność w integracji migrantów i migrantek na szczeblu loka lnym mają samorządy terytorialne. Obserwujemy ich wolę (widoczną w działaniach coraz większej liczby miast) do zajęcia się tą tematyką;
• poziom świadomości polskiego społeczeństwa na temat migracji, w tym poziom świadomości polityków i polityczek, jest nisk i, a dodatkowo zakorzeniony w narracji strachu i uprzedzeń.

Proponowana przez nas poniżej polityka migracyjna opiera się na dwóch fundamentalnych założeniach:

• Podkreślaniu i przypominaniu znaczenia godności ludzkiej, która jest podstawą wszelkich praw oraz która powinna przyświecać działaniom instytucji publicznych powołanych do zapewnienia ochrony i odpowiedniego wsparcia wszystkim osobom przebywającym na terenie Polski, niezależnie od ich narodowości.
• Wzmacnianiu poczucia solidarności Polek i Polaków z innymi ludźmi oraz budowaniu wspólnoty wszystkich osób, które mieszkają na terytorium Polski, niezależnie od ich statusu prawnego, narodowości czy innych cech osobistych. Wspólnota w naszym rozumieniu to spójna społeczność włączająca wszystkich swoich członków i członkinie, którzy szanują się wzajemnie i są dla siebie wsparciem. Wspólnota ta powinna być oparta o wartości wypływające z zasad laickiego, liberalnego oraz demokratycznego państwa prawa urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej, które przestrzega praw mniejszości oraz chroni wszystkich swoich członków i członkinie.